Lewica Narodowa: Przewodnik po Berlinie (cz. 7/8): inne polskie miejsca

W kolejnej części przewodnika przedstawiono różne inne polskie miejsca w Berlinie, nie mieszczące się we wcześniejszych częściach. Są to budynki i miejsca związane z Polską lub Polakami, ale nie będące polskimi miejscami pamięci narodowej, nie związane ze szturmem Berlina, nie nawiązujące do Róży Luksemburg ani nie będące polskimi grobami. Przedstawiono je bardziej jako ciekawostkę. Przedstawiono też miejsca gdzie możemy się posilić polskim jedzeniem. Na koniec przedstawiono kilka wiadomości praktycznych, w tym jak dojechać do Berlina.

Części przewodnika:
Przewodnik po Berlinie (cz. 1/8): polskie upamiętnienia
Przewodnik po Berlinie (cz. 2/8): miejsca Wojska Polskiego
Przewodnik po Berlinie (cz. 3/8): upamiętnienia Luksemburg
Przewodnik po Berlinie (cz. 4/8): upamiętnienia Lenina
Przewodnik po Berlinie (cz. 5/8): upamiętnienia NRD i FCA
Przewodnik po Berlinie (cz. 6/8): polskie groby
Przewodnik po Berlinie (cz. 7/8): inne polskie miejsca
Przewodnik po Berlinie (cz. 8/8): wiadomości użyteczne i dojazd

Dawny Pałac Radziwiłłów

Pałac Radziwiłłów w latach 1795-1875 był polskim budynkiem, w którym spotykali się różni Polacy, artyści i uczeni, jak np. Fryderyk Franciszek Mikołajewicz Szopen. Później stał się Kancelarią Rzeszy, w okolicy której znajduje się bunkier Adolfa Alojzewicza Hitlera. Obecnie po Pałacu nie ma śladu, jego miejsce zostało zabudowane domami z wielkiej płyty. O pałacu przypomina jedynie tablica, ale nie ma w niej wzmianki o polskich związkach z budynkiem.

Miejsce: Ulica Husarska 93 (Husarenstraße, obecnie Wilhelmstraße 93)

Poselstwo Polski w Berlinie
(Botschaft der Republik Polen in Berlin)

Polskie poselstwo, urzędowo i mniej po polsku zwane ambasadą, domyślnie mieści się w bardzo zaszczytnym miejscu, blisko Bramy Brandenburskiej. Działkę tę podarowały nam Niemcy Wschodnie. Budynek był w stylu modernistycznym. Niestety tak piękny budynek Polska zdecydowała się zburzyć i postawić nowy. Przy okazji niegospodarnie postępowano z pieniędzmi na rzecz nowego budynku. Jesienią 2016 zburzono dotychczasowy budynek. Nowy jest w trakcie opóźniającej się budowy. Tymczasowo Poselstwo znajduje się w pałacu byłej Polskiej Misji Wojskowej. Wydział Konsularny i dawny Wydział Promocji Handlu i Inwestycji znajdują się jeszcze gdzieś indziej.

Miejsce: Pod Lipami 70, 72 (Unter den Linden 70, 72)

Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie
(Zentrum für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften)

W 1999 roku powstała Stacja Naukowa Polskiej Akademii Nauk. Była to jedna z kilku pomocniczych, zagranicznych placówek naukowych PAN. Już wtedy pojawił się pomysł, by Stacja Naukowa w Berlinie stała się instytutem naukowo-badawczy, co stało się w 2006 roku przekształcając stację w Centrum Badań Historycznych. Jest to jedyna placówka zagraniczna PAN, która prowadzi własną działalność naukowo-badawczą.
Placówka od samego początku mieści się w pałacu wcześniej wykorzystywanym na potrzeby mieszkalne ambasadora Polski w Niemczech Wschodnich od 1977 roku.
Centrum posiada miejsca noclegowe, szczegóły w kolejnej części przewodnika.

Miejsce: Obwodnica Włodzimierza Majakowskiego 47 (Majakowskiring 47)

Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące im. gen. Stefana Grota-Roweckiego przy Poselstwie Polski w Berlinie
(Polnische Schule an der Botschaft der Republik Polen)

Szkoła Polska przy Ambasadzie RP w Berlinie to placówka o długich dziejach, działa od 1 września 1970.
W szkole uczą się dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą. Z racji wielu wolnych miejsc w szkole uczą się też dzieci obywateli polskich stale przebywających za granicą oraz dzieci ze środowiska polonijnego. Jest to polska, państwowa szkoła, działająca w ramach polskiego systemu oświaty, a przez to bezpłatna. Obecnie uczy dzieci w ramach planu nauczania uzupełniającego dla szkół działających przy przedstawicielstwach państwowych i wojskowych. Nauka odbywa się w szkole podstawowej i liceum ogólnokształcącym. Każda klasa ma zajęcia raz w tygodniu, w godzinach popołudniowo-wieczornych w środę albo czwartek. Dzieci uczą się przedmiotów języka polskiego i wiedzy o Polsce, dzięki czemu przyswajają też wiedzę o polskiej historii, geografii, matematyce, wiedzy o społeczeństwie oraz zaznajamiają się z polskimi obyczajami i kulturą. Szkoła ma możliwość kształcenia na odległość. Istnieje możliwość przygotowania do egzaminu dojrzałości w ramach kształcenia na odległość. Zajęcia prowadzą wykwalifikowani nauczyciele. Do dyspozycji jest biblioteka z podręcznikami, lekturami i encyklopediami. Uczniowie korzystają z bezpłatnych podręczników. Wystawiane są polskie legitymacje szkolne i świadectwa zgodne z polskim systemem oświaty. Szkoła Polska mieści się w budynku szkoły niemieckiej, więc zajęcia odbywają się w normalnych warunkach.
Dawniej zajęcia odbywały się od poniedziałku do piątku, w godzinach popołudniowo-wieczornych, dla każdej klasy dwa razy w tygodniu. W okresie istnienia Niemiec Wschodnich w szkole uczyły się również polskie dzieci z Berlina Zachodniego (z wyjątkiem zimy, kiedy to zajęcia dla nich prowadzono w Polskiej Misji Wojskowej w Berlinie Zachodnim). Szkoła mieściła się w budynku Szkoły Średniej im. Edgara Andre (Edgar-André-Oberschule) przy Ulicy Strusiogórskiej 38 (Strausberger Strasse 38), a po jej zamknięciu w 2006 roku przeniosła się do budynku Szkoły Średniej im. Roberta Junga (Robert-Jungk-Oberschule) przy Ulicy Saskiej 58 (Sächsische Straße 58), gdzie mieści się do dziś. W 2020 roku szkole nadano imię.
Jest to więc polska szkoła możliwie najbardziej zbliżona do typowej szkoły, która umożliwia uzupełnienie wiedzy niezbędnej dla polskich dzieci kosztem tylko jednego wolnego popołudnia w tygodniu. Niestety mimo tych zalet szkoła nie cieszy dużą powszechnością, przez co w 2010 roku została przekształcona z Zespołu Szkół w Szkolny Punkt Konsultacyjny. Bez żadnego kłopotu może przyjąć więcej dzieci. Niestety nasi rodacy w Berlinie nie zdają sobie sprawy jak ważna jest nauka języka polskiego i uzupełnienie nauczania ze szkoły powszechnej o polskie elementy. Samo mówienie w domu po polsku nie wystarcza, a dwujęzyczność może być ogromną zaletą.

Miejsce: Ulica Saska 58 (Sächsische Straße 58)

Inne polskie instytucje

Polski Ośrodek Informacji Turystycznej w Berlinie (Polnisches Fremdenverkehrsamt)
Miejsce: Wały Hohenzollerów 151 (Hohenzollerndamm 151)
Instytut Polski w Berlinie (Polnisches Institut in Berlin)
Instytut podlega pod Poselstwo RP w Berlinie. Powstał w 1956 roku. Zajmuje się promocją polskiej kultury, nauki i sztuki, w tym umożliwia naukę języka polskiego (jako języka obcego) dla dzieci w wieku 5-12 lat oraz prowadzi bibliotekę.
Miejsce: Ulica Grodzka 27 (Burgstraße 27)

Restauracja „Wawel”
(Restaurant „Wawel”)

Czynne: pn. niecz., wt.-sz. 12-21, ndz. 9-21
Miejsce: Ulica Szkółki Leśnej 1A (Baumschulenstraße 1A)

Rosyjskie Centrum „Rosja” (Russisches Zentrum „Rossia”)
Kawiarnia „Rosja” (Café „Rossia”)
Supersam „Rosja” (Supermarkt „Rossia”)

Centrum składa się z połączonych kawiarni i supersamu. Kawiarnia to bardziej bar szybkiej obsługi. W obu tych miejscach dogadamy się po polsku i możemy kupić niektóre polskie wytwory. Według opisów, pojawia się tu także dużo Polaków.

Czynne: 24 godz.
Miejsce: Plac Sztutgardzki 36 (Stuttgarter Platz 36)

Polska Apteka
(Polnische Apotheke)

Apteka o tej nazwie powstała w 1706 roku, nie wiadomo dokładnie dlaczego tak się nazywała. W 1838 roku oddano nowy budynek, a w 1899 roku zmieniono jego wizerunek. Nazwa mocno wgryzła się w miejscową świadomość, ale zmieniono ją w 1933 roku przez niemieckich faszystów. W 1998 roku budynek odnowiono i przywrócono na nim napis dziejowy po obu stronach rogu, choć żadnej apteki tutaj obecnie nie ma. Orzeł, mimo skojarzeń z polskim, jest pruski.

Miejsce: Ulica Fryderyka 153 (Friedrichstraße 153)

Polskie przedsiębiorstwa

Do najbardziej widocznych należą stanice paliw „Star” należące do Centrali Produktów Naftowych (ob. Polski Koncern Naftowy „Orlen”), będącej własnością państwową. Będąc w Niemczech i kierując się zasadami patriotyzmu gospodarczego powinniśmy tankować wyłącznie tam. W Berlinie działa 29 stanic „Star”. „Orlen” działa w Niemczech od 2003 roku, przejmując kolejne stanice oraz otwierając nowe. Były plany dojścia do co najmniej 1000 stanic, ale dotąd ich nie urzeczywistniono i obecnie (luty 2020) posiada 567 stanic. Jeszcze wcześniej były plany przejęcia połowy Zakładów Lojna „Walter Ulbricht” – Środkowoniemieckiej Rafinerii Ropy Naftowej (Leuna-Werke „Walter Ulbricht” – Raffinerie Mitteldeutschland) z 230 stanicami w Niemczech i 30 w Czechach, ale zepsuli to. W latach 2003-2007 „Orlen” próbował zmieniać nazwę stanic w Niemczech na beznadziejną „Orlen”, która i w Polsce ma się nijak do świetności marki „CPN”. Zadziałał niemiecki patriotyzm gospodarczy, który wymusił pozostanie przy niemieckiej marce „Star”. W 2019 ponowiono tę próbę, początkowo trwa stosowanie obu znaków a docelowo ma być przejście na znaki „Orlen”.

Źródło: ORLEN Deutschland GmbH, Wikimedia Commons
Innym polskim przedsiębiorstwem działającym w Niemczech są Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych będące własnością pracowniczą. W 1999 roku założyły swoje przedstawicielstwo w okolicach Berlina w Bierniowie (Bernau (bei Berlin)). W 2004 roku TZMO Niemcy Sp. z o.o. (TZMO Deutschland GmbH) przeniosło się się do nowopostawionej siedziby w Bysdali (Biesenthal), stale się rozbudowując. Obecnie jest tam 5 hal, planowana jest dalsza rozbudowa. Stąd też w Niemczech możemy znaleźć polskie podpaski „Bella” i różne inne wytwory tego przedsiębiorstwa.
Jeżdżąc po Berlinie może się trafić, że pojedziemy wielowozem Solaris z Fabryki Autobusów „Solaris” S.A. w Bolechowie-Osiedlu, niedoszłej własności państwowej. Zostały one kupione raczej przez związki Solarisa z Neoplanem i niemieckim przemysłem i dlatego że były tanie.

Źródło: Felix O, Wikimedia Commons
Również pociągi rodzimego wytwórstwa z Pesy Bydgoszcz (dawne Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego „Bydgoszcz” im. Obrońców Bydgoszczy), obecnie własności państwowej, można spotkać w Berlinie i okolicach. Zostały kupione wyłącznie dlatego, że były tanie, bo ich jakość pozostawia wiele do życzenia.

Do 2014 roku w Berlinie działało Generalne Przedstawicielstwo w Niemczech Polskich Kolei Państwowych (Polnische Staatsbahnen Generalvertretung in Deutschland). Mieściło się przy Ulicy Panoramicznej 1 (Panoramastraße 1).
Do 2014 roku w Berlinie swój hotel miała Ogólnokrajowa Spółdzielnia Turystyczna „Gromada”. Był to Hotel „Nad Jeziorem Tygielskim” *** (Hotel Am Tegeler See), mieścił się na Ulicy Jana Wilke 2 / Róg Stary Tygiel (Wilkestraße 2 / Ecke Alt-Tegel), posiadał restaurację i punkt informacji turystycznej. W 2014 roku został sprzedany, a następnie przebudowany na mieszkania dla ludzi starszych.

11 września 2019

Przewodnik po Berlinie (cz. 7/8): inne polskie miejsca